تدوین و گردآوری: دکتر نرگس حسینی نیا
نوروفیدبک، که با نام بیوفیدبک EEG (الکتروانسفالوگرام) نیز شناخته می‌شود، یک مداخله درمانی است که بازخورد فوری از یک برنامه مبتنی بر رایانه ارائه می‌دهد که فعالیت امواج مغزی مراجع را ارزیابی می‌کند. این برنامه از سیگنال‌های شنیداری یا دیداری برای کمک به بیماران در تشخیص الگوهای فکری خود و تلاش برای اصلاح آنها استفاده می‌کند. از طریق این فرآیند، مراجعان می‌توانند یاد بگیرند که عملکرد مغز خود را تنظیم و بهبود بخشند و امیدوارند علائم اختلالات عصبی و بیماریهای روانی مختلف را کاهش دهند.
نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است. بیوفیدبک به کسب اطلاعات و معیارهایی در مورد عملکردهای فیزیولوژیکی – مانند ضربان قلب، فشار خون و دمای پوست – برای درک و تغییر فرآیندهای بدنی موجود اشاره دارد. نوروفیدبک نیز همین کار را انجام می‌دهد اما به طور خاص برای فعالیت مغز.
چه انتظاری باید داشت چگونه کار می‌کند؟ هنگام مراجعه به درمان نوروفیدبک به چه نکاتی باید توجه کرد؟ چه زمانی استفاده می‌شود؟ نوروفیدبک می‌تواند به درمان بسیاری از بیماریهای مختلف کمک کند، از جمله:
اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی
آسیب مغزی
بی‌خوابی و مشکلات خواب
اضطراب
افسردگی
اختلال استرس پس از سانحه
(PTSD) از دست دادن شناخت مرتبط با سن
اختلالات رفتاری
تأخیرهای رشدی
درد مزمن
بیماریهای بدنی-روانی
نوروفیدبک همچنین می‌تواند به عنوان یک مداخله کمکی در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد .
دستگاه‌هایی به شکل هدست یا ایرباد می‌توانند فعالیت الکتریکی مغز را رصد کنند. مورد دیگر این است که مصرف‌کنندگان می‌توانند فعالیت مغز خود را در طول مدیتیشن مشاهده کرده و عملکرد خود را بهبود بخشند .
چطور انجام می شود؟
درمان نوروفیدبک شامل جلسات منظم ۳۰ یا ۶۰ دقیقه‌ای است. برخی افراد به جلسات کمتری نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر به جلسات بیشتری نیاز دارند.
وقتی مراجعه‌کننده می‌رسد، می‌نشیند و ارائه‌دهنده خدمات درمانی، الکترودها را به پوست سر او وصل می‌کند، که اغلب با یک کلاه یا باند به آنها متصل می‌شود.
الکترودها فعالیت مغز آنها را همزمان با انجام این فرآیند به یک برنامه کامپیوتری منتقل می‌کنند. آنها ممکن است تصاویر گرافیکی را روی صفحه کامپیوتر تماشا کنند یا به موسیقی گوش دهند. ارائه دهنده خدمات، امواج مغزی آنها را روی صفحه نمایش کنترل می‌کند.
سپس برنامه کامپیوتری از طریق نشانه‌های بصری و شنیداری، فعالیت امواج مغزی مراجع را به سمت الگوهای مطلوب‌تر و کنترل‌شده‌تر هدایت می‌کند. آنها هنگامی که الگوهای امواج مغزی‌شان بهبود می‌یابد، بازخورد فوری از برنامه دریافت می‌کنند تا این تغییرات را تقویت کنند.
بین جلسات، مراجعین ممکن است متوجه تغییراتی در خلق و خو، استرس ، الگوهای خواب یا وضوح ذهنی خود شوند.
توجه داشته باشید که نوروفیدبک در مطب یا کلینیک انجام می‌شود. فرد در طول جلسه هوشیار و آگاه می‌ماند، هیچ آرام‌بخش یا دارویی استفاده نمی‌شود و می‌تواند پس از جلسه به روال روزانه خود بازگردد.
چگونه کار می‌کند؟
نوروفیدبک روشی برای مدیریت یا تنظیم عملکرد مغز است تا به شیوه‌ای سالم‌تر عمل کند. این امر با جلسات آموزشی مکرر با استفاده از یک برنامه نوروفیدبک کامپیوتری حاصل می‌شود که به سیستم عصبی مرکزی آموزش می‌دهد تا فرکانس‌های امواج مغزی را مجدداً سازماندهی و تنظیم کند.
ایده این است که بیماران می‌توانند امواج مغزی خود را که در مقابلشان به تصویر کشیده شده است، ببینند. اگر آنها بتوانند یاد بگیرند که افکار خود را برای تولید الگوی فعالیت مطلوب تغییر دهند، می‌توانند اثرات مضر مرتبط با الگوی فعالیت اولیه را برطرف کنند.
برای مثال، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که EEG ممکن است به کاهش علائم ADHD در کودکان کمک کند. فعالیت مغز در میان افراد مبتلا به ADHD گاهی اوقات با افزایش قدرت امواج تتا، امواج مغزی کندتر، و کاهش قدرت امواج بتا، امواج مغزی سریع‌تر، مرتبط است. سپس می‌توان از EEG برای کمک به کودکان در یادگیری تغییر نسبت این دو نوع موج مغزی استفاده کرد.
هنگام مراجعه به درمان نوروفیدبک به چه نکاتی باید توجه کرد؟
بسیاری از افراد در درمان یک بیماری مداوم یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی به آموزش نوروفیدبک ارجاع داده می‌شوند.
علاوه بر این، در کار با هر درمانگری، پرسیدن موارد زیر مهم است:
چگونه آنها ممکن است به نگرانی‌های خاص شما کمک کنند
اگر قبلاً با این نوع مشکل (شبیه مشکل شما) مواجه شده‌اند روند کار آنها چگونه است
علاوه بر پیدا کردن کسی که پیشینه تحصیلی و تجربه مرتبط داشته باشد، به دنبال درمانگری باشید که در بحث در مورد مسائل شخصی با او احساس راحتی کنید، کسی که درک درستی از مورد خاص شما داشته باشد و بتواند فرآیند نوروفیدبک، مزایای بالقوه و محدودیت‌های آن را به روشنی و به روشی که برای شما قابل درک باشد، توضیح دهد.