بخش مهمی از سلامت روان، شناختن چیزهایی است که واقعاً برای ما اهمیت دارند؛ همان «ارزشها» یا جهتگیریهای عمیقی که میتوانند کیفیت زندگی را شکل دهند. ارزشها نسخهای قطعی یا از پیشتعیینشده نیستند؛ آنها از دل تجربههای زیسته، لحظات افتخار، الگوهای الهامبخش و تصویر ذهنی ما از شیوهای که میخواهیم زندگی کنیم شکل میگیرند.
تدوین: دکتر پیمان دوستی
برای نزدیکتر شدن به ارزشهای شخصی، میتوان از سه پرسش بنیادین استفاده کرد. این پرسشها نهتنها به روشنتر شدن مسیر کمک میکنند، بلکه بسیاری از افراد در جلسات درمانی نیز آنها را نقطه شروعی برای تغییرات مهم میدانند.
۱. چه زمانیها به خودتان عمیقاً افتخار کردهاید؟
هر یک از ما لحظاتی را تجربه کردهایم که حس کردهایم رفتار، انتخاب یا واکنشمان «درست»، «معنادار» یا «درستکارانه» بوده است.
به آن موقعیتها فکر کنید:
آیا بابت صداقتتان بوده؟ بابت پرتلاش بودن تان بوده است؟ بابت اهمیت دادن به سلامتی تان؟ یا شاید درباره اینکه چطور فرزند یا همسری بوده اید؟ پایداری در یک مسیر سخت؟ مهربانی؟ مسئولیتپذیری؟
این لحظات نشانههایی ارزشمند هستند. معمولاً افتخارهای واقعی از هماهنگی رفتار با ارزشهای درونی ناشی میشود، نه از نتیجه یا موفقیت بیرونی.
۲. چه کسانی مورد تحسین شما هستند و چرا؟
افرادی که برایتان الهامبخشاند، اغلب حامل ارزشهایی هستند که شما نیز در عمق وجودتان به آنها گرایش دارید.
به کسانی فکر کنید که تحسینشان میکنید:
معلمان، اعضای خانواده، پژوهشگران، فعالان اجتماعی، هنرمندان یا حتی یک دوست نزدیک.
بپرسید:
چه ویژگیهایی آنها را در چشم شما ویژه میکند؟
پایداری؟ شجاعت؟ شفقت؟ عدالتخواهی؟ فروتنی؟
این ویژگیها بازتابی از ارزشهاییاند که در شما نیز حضور دارند، حتی اگر هنوز کاملاً به آنها توجه نکرده باشید.
۳. دوست دارید پس از سالها، دیگران شما را چگونه به یاد بیاورند؟
اگر روزی قرار باشد درباره شما بنویسند یا از شما یاد کنند، دوست دارید چه بگویند؟
آیا میخواهید بگویند «انسان حمایتگری بود»؟
«رفتارش با همه محترمانه بود»؟
«همیشه برای بهتر کردن جهانش قدمی برمیداشت»؟
«دانش، عشق یا آرامش را به دیگران منتقل میکرد»؟
تصویری که در ذهن دارید، جهتگیری ارزشمند زندگیتان را بازتاب میدهد؛ همان چیزی که میتواند معیار تصمیمگیریهای دشوار و چراغ راه مسیرهای مبهم باشد.
ارزش ها قطب نمای جهت زندگی هستند نه مقصد
ارزشها مقصد نیستند؛ مسیرند. چیزی برای «کسبکردن» نیستند، بلکه روشی برای «زندگیکردن» هستند. پاسخ دادن به این سه پرسش میتواند قدم اول در ساختن یک زندگی معنادارتر، هماهنگتر و نزدیکتر به خودِ اصیلتان باشد.
اگر مایلید، میتوانید پاسخهای خودتان به این سه پرسش را جایی یادداشت کنید. همین نوشتن ساده، میتواند افقی روشنتر برای ادامه مسیرتان ترسیم کند.
در این ویدیو، دکتر پیمان دوستی سوال هایی در خصوص روشن سازی ارزش ها از شما می پرسد.
